Opnamen waterval - deel II
25 juli 2004 - 16:56   
geplaatst door: Paulus Morssink
Net een tocht door Noorwegen afgerond, met onderweg een aantal pogingen om geluiden op te vangen.
Gebruik hiervoor zoals meestal als ik mobiel ben mijn minidisk-recorder met twee redelijke dynamische microfoons.
De meeste opnamen gaan prima, maar wat ik het liefst wilde registreren: het geluid van water, dat viel bitter tegen.
Aantal watervallen geprobeerd, alsmede branding langs de kust. Microfoons zowel dichtbij als veraf. Automatische opname-sterkte, dus niet overstuurd.
Sta je zelf naast dat geweld dan onderscheid het oor de nodige verschillen in frequentie (vooral zwaardere watervallen hebben van die hele zware ondertonen tot en met hoog getwinkel), en de nodige afwisseling (vooral bij branding). Een indrukwekkend geheel, en juist dat wilde ik vastleggen.
Hoor ik de geluiden daarna versterkt terug dan vallen die variaties vies tegen: het is weinig meer dan monotone ruis, niets beter dan een FM-band tussen twee stations. Hoge en lage tonen foetsie.
Gaandeweg ben ik dus maar kleinschaliger gaan opnemen, tot aan de meest subtiel druppelende bergstroompjes; maar dat levert resultaten die ik met een beetje experimenteren ook nog wel in de badkamer kan genereren.

Hoe zou dit komen? Heb ik zware apparatuur nodig om het geweld van vallend water aan te kunnen? Zijn zulke opnamen überhaupt onmogelijk?
Iemand ervaring of inzicht?

(Bewerkt door Paulus Morssink om 23:04, 31-07-2004)

(Bewerkt door Paulus Morssink om 23:20, 31-07-2004)

Opnamen waterval - deel II
25 juli 2004 - 17:21    reactie #1
geplaatst door: hitchhiker
Kan het niet zijn dat compressiealgorithmen in die MD-recorder dit niet snappen of zelfs interpreteren als ruis en er daarom een potje van maken?
Heb je het al met een hele doodgegewone cassetterecorder o.i.d. geprobeerd?
Opnamen waterval - deel II
25 juli 2004 - 18:10    reactie #2
geplaatst door: neoman
Watervallen zijn akoestisch zeer complex. Zoals je zelf al aangaf hoor je zware ondertonen, sprankelende twinkel geluidjes en ongeveer alles wat er tussenin zit. Het geluid van een waterval is het beste te vergelijken met iets dat ook wel pink noise genoemd wordt. Dit houdt o.a. in dat het geluid zéér rijk is aan informatie, het bevat frequenties die onder onze gehoorgrens liggen tot en met frequenties die daar ruimschoots bovenuit gaan en alles ertussen. Een MD slaat het geluid gecomprimeerd op en gebruikt daar doorgaans ATRAC (Adaptive TRansform Acoustic Coding) voor. ATRAC is een z.g. lossy compressie algoritme. Dat houd in dat er info verloren gaat als er geluid wordt gecomprimeerd. Normaal is dat geen probleem omdat muziekinstrumenten eigenlijk nooit het volledige spectrum bestrijken dat het menselijk gehoor aankan en als muziek dat al doet dan gebeurt dat niet tegelijkertijd. Bij een waterval gebeurt dat door de pink noise eigenschappen wel. Alle frequenties zijn in een bepaald verloop aanwezig. Omdat ATRAC ongeveer 80% van de oorspronkelijke data verliest gaat dat in geval van een zeer complexe geluidsbron als een waterval ten koste van de kwaliteit. Kortom: zeer complexe geluidsbronnen en lossy compressie algoritmen gaan niet goed samen. Het is dus niet zo dat ATRAC het geluid niet snapt maar dat ATRAC voor het probleem staat dat alles zinvolle informatie is maar dat 80% weggemikt moet worden. Wat ATRAC ook probeert het resultaat lijkt niet echt op het origineel.
Wil je het in het vervolg nogmaals proberen kies dan voor full digital recording (lossless) en uitstekende apparatuur (high end microfoons). Er zijn overigens wel CD's te koop met watervallen, bergbeekjes en andere vloeibare geluiden voor je thuisproducties. Ook compressie van deze sounds (naar MP3 of AAC) blijft moeilijk maar met enig experimenteren kan je wel een acceptable geluidskwaliteit bereiken. In noodgevallen is er altijd nog Apple lossless :woot: (scheelt toch nog een factor 2)
Opnamen waterval - deel II
25 juli 2004 - 22:29    reactie #3
geplaatst door: Paulus Morssink
Neoman, da's nog eens een volledig en terzake antwoord. Dank. :thumbs-up:
En dan te weten dat ik voor ik vertrok alle lossless apparatuur en programmatuur al in huis had om over drie weken in de UK te gebruiken maar ik dacht: voor zoiets eenvoudigs als watervallen.... nooit gerealiseerd dat die rijker aan frequenties zijn dan het Filharmonisch Orkest!
Het zal een jaartje moeten wachten, maar dan gaat het hele spul mee.
Ik heb weliswaar weer een hoop Noorse stenen meegesleept om de waterval in mijn tuin verder mee uit te breiden (ongelooflijk hoeveel muziek je daarmee kunt maken, en variaties door stenen te verleggen), maar dat zware gedonder, daar buig ik het hoofd voor. Dat moet Op Locatie.

En tja, die bestaande CD's... ooit een schilder tegengekomen die niet meer schildert omdat er toch al schilderijen in het Stedelijk hangen? Of sportvissers die thuis blijven omdat er al vis in de winkel ligt?

Opnamen waterval - deel II
25 juli 2004 - 23:09    reactie #4
geplaatst door: Piwi de Pinguin
Sorry maar ik moet wekelijkse even 'de tip van de week' kwijt, hier komt ie:

Wil je het geluid van een waterval?
•Hang een microfoon op de toiletbril,
• Zorg voor de nodige drankjes (op de een of andere manier werkt bier toch het beste).
• Schakel de microfoon in
• Open de rits van je broek (of het eerste knoopje, gevolgd door het tweede knoopje, daarna het derde knoopje, waarop weer een vierde knopje volgt en vervolgens het 5e knoopje)
• Geef de waterval de ruimte
• nu een lastig gedeelte: Kijk uit dat je niet over de microfoon heen pist

En voila... je waterval

Opnamen waterval - deel II
25 juli 2004 - 23:15    reactie #5
geplaatst door: Ger Nijkamp
Qua mobiele opnamerecorder gaat er (nog) niks boven een DAT-recorder.
MD heeft als nadeel dat er al een leuke compressie meeloopt. Erg funest
voor een kritische opname. En de microfoon: die kan niet goed genoeg zijn...

[ Ger ]

Website: gernijkamp  
Linkedin: gernijkamp
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 09:40    reactie #6
geplaatst door: Paulus Morssink
Tja Ger, mijn DAT-recorder is een (zelfs staand al kwetsbare) tape deck dus daarmee zie ik me niet over de rotsblokken klimmen; trouwens al moeite genoeg gehad om de microfoon die tóch in het water gleed tijdig te demonteren en te drogen...
Mijn tweede lossless optie is PowerBook + M-Audio Duo + Rode NT3 microfoons (door de o van Rode hoort een streepje maar toen ik net alt-O intypte was mijn hele tekst weg??) en ook dat ziet er erg kwetsbaar uit in de vrije natuur.
Vandaar dat ik voor die gelegenheden mijn MD reserveerde. Werkt meestal prima, zoals vorige jaar in Italië bij een uren durend nachtelijk nachtegaalconcert. Helaas, ik ben nu een illusie armer, de trollen hebben mij overwonnen.
Wat dus kennelijk nodig is: die goeie ouwe draagbare DAT-recorder gevat in leren tas, die ik ooit wel eens in mijn handen heb gehad maar die ik in geen tijden meer op de markt gezien heb. Enig idee, zouden ze nog in omloop en in de handel zijn?
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 09:54    reactie #7
geplaatst door: Ger Nijkamp
[news]Wij gebruikte ze vroeger veel bij de (lokale) omroep maar die zijn inmiddels allemaal vervangen door HD-recorders en... MD's. Voor interviews e.d. is de kwaliteit van MD meer dan voldoende. Maar een DAT recorder moet toch nog wel ergens te koop zijn..? Er zijn nog diverse artiesten die zo'n ding gebruiken als mobiele opnamestudio (Jan Vayne neemt er zijn muziek allemaal thuis mee op, bijvoorbeeld).

[ Ger ][/news]

Website: gernijkamp  
Linkedin: gernijkamp
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 10:36    reactie #8
geplaatst door: MacDokter
Ik gebruikte vroeger altijd een professionele Sony Walkman WM-D6C met recording, dolby C en zowel VU- als Peak-meting. Als je goede buiten-opnames wilt maken kom je er niet met een MD (vanwege de compressietechniek), maar dat heeft neoman al uitgelegd. Het beste is ongecomprimeerd, of analoog. Maar ik zou NOOIT de automatische opnameregeling gebruiken als je perfecte resultaten wilt. Gewoon zorgen voor een opname-apparaat dat een meter heeft (in ieder geval peakmeting) en netjes zelf afregelen.

Wat betreft de suggestie van Piwi: je naam zegt het al. Niet doen dus. :yucky:

Het leven wordt vooruit geleefd, maar achterwaarts begrepen
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 14:42    reactie #9
geplaatst door: Paulus Morssink
Ik word met de minuut wijzer (en ouder).
Ben al druk aan het rondneuzen maar een portable DAT-recorder ben ik nog niet tegengekomen. iemand een tip? :music:

Ik koppel er nog een andere vraag aan: ik noemde als mogelijkheid voor lossless opname de combinatie van PoBo met M-Audio USB Duo. Tot zover werkt het, maar ik heb blijkbaar geen geschikt programma waarmee ik mijn opnamen kan binnenhalen en editen.
Op mijn PowerPC 7100/240 draai ik tot tevredenheid met Soud Designer II, maar die draait daar onder 9.1 en is niet over te zetten naar OSX. Ook het LogicFun programma is Classic maar wil niet draaien onder OSX/Classic environment.
Ik heb nog wel meer, zoals Audacity, maar die herkennen die Duo niet als een te selecteren in/out optie, die wilen blijkbaar een kaart zien.

Het moet een hobby blijven en ik hoef geen zwaar programma, dus zal er in de freeware sfeer toch wel iets geschikt zijn onder OSX.3.3?
Iemand een tip?

(Bewerkt door Paulus Morssink om 15:15, 26-07-2004)

Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 15:00    reactie #10
geplaatst door: muntmacman
Op http://www.marktplaats.nl staat een portable Aiwa DAT recorder te koop voor 199 euro. Best een redelijk bedrag overigens.
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 15:12    reactie #11
geplaatst door: Paulus Morssink
Ik heb de hele marktplaats afgestroopt met alle zoekfuncties maar kom hem niet tegen.
Raak wel vaker dingen uit het oog bij Marktplaats.
Weet je nog precies in welke rubriek??

... sorry, ineens zag ik hem weer wel. Let but. Thanks.

(Bewerkt door Paulus Morssink om 15:17, 26-07-2004)

Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 16:47    reactie #12
geplaatst door: muntmacman
Ik tik zelf meestal een zo beperkt mogelijk woord in in het zoekvenstertje rechtsboven. In dit geval begon ik met DAT. Dat (!) gaf teveel resultaten dus tikte ik in DAT recorder en presto. Je ziet dan meteen ook de rubriek. Ik klik dan meestal op de rubriek om meer resultaten te vinden.
Reken er vooral op dat er veel typvouten worden gemaakt.
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 21:38    reactie #13
geplaatst door: bart
De conclusie dat het aan het opnamemedium ligt is veel te kort door de bocht.
Opnemen op MD of DAT maakt nooit zoveel verschil dat een prachtige waterval op MD als een bak ruis klinkt.
Er zijn nu eenmaal tal van complexe geluiden (b.v. water en wind) die met een microfoon erg moeilijk natuurgetrouw te vangen zijn, onafhankelijk van opnamemedium.
Dit heeft o.a. te maken met het fundamentele verschil tussen de werking van het gehoor en de werking van een microfoon. (ter illustratie:  in een kroeg kan je gehoor omgevingsgeluid negeren en alleen luisteren naar wat je wilt horen, een opname uit dezelfde kroeg laat slechts een brij van geluid horen waarbinnen weinig te definieren is)

Betere opnameresultaten behaal je in dit geval eerder door verschillende microfoonplaatsingen uit te proberen.  
(dichtbij/ veraf- gericht op het voorwerp/gericht naast het voorwerp etc)
Daarnaast is de kwaliteit van de gebruikte microfoons van belang; een goede condensatormicrofoon zal vele malen betere resultaten opleveren als een dynamische microfoon.
Dynamische microfoons zijn slecht opgewassen tegen transienten (vrij vertaald; plotselinge pieken),
en juist die transienten zijn belangrijk; in veel gevallen zijn die bepalend hoe je een geluid ervaart.

(Bewerkt door bart om 21:39, 26-07-2004)

Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 21:56    reactie #14
geplaatst door: bart
en eeh ik ben natuurlijk bereid dit met een veldexpiriment in Noorwegen te demonstreren :-)
Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 22:23    reactie #15
geplaatst door: Paulus Morssink
Bedankt Belgische Bart voor deze Bijzonder snelle Bijdrage.... inmiddels heb ik in goed vertrouwen de hierboven vermelde portable DAT-recorder al gevonden en aangekocht, en nou vertel je dat het verschil vooral in de microfoons zit....   :cool:

Terwijl ik net zat te bedenken dat het nogal een ingewikkeld netwerk wordt (en niet erg mobiel) om mijn Røde NT3 microfoons op die DAT-recorder aan te sluiten (die hebben Phantom-power nodig dus dan moet mijn Behringer mixer of de M-Audio Duo USB er weer tussen) en weer terug te vallen op mijn ECM-100 Elektet-Condensator Microfoons (dezelfde die ik nu in Noorwegen gebruikte en waarvan er een in het water is gevallen).

Dat wordt een hoop gereken: wat wordt de beste keten, op welk punt ga je van analoog naar digitaal, en hoe sluit je infrarood, S/PDIF en USB daarbij op elkaar aan.
Het zal wel uitproberen worden, ergens op een groot nat rotsblok terwijl de trollen om mij heen bulderen van het lachen. Ik voorzie veel en dikke kabels van mijn kampeerauto naar de opnamelocatie.

Nou ja, ik heb mezelf deze opgave niet gesteld om het me gemakkelijk te maken....
Vakanties zijn niet om je te vervelen...

Opnamen waterval - deel II
26 juli 2004 - 22:27    reactie #16
geplaatst door: neoman
@bart, je opmerkingen zijn zinvol en correct maar als ik moest kiezen voor top kwaliteit opnamen zou ik altijd voor DAT gaan i.p.v MD met lossy ATRAC. Wat verloren gaat komt niet meer terug en bij complexe geluiden zou ik daarom voor de 48 kHz van DAT gaan.
Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 01:55    reactie #17
geplaatst door: macmotion
@ Paulus

Waar je vooral mee moet spelen is je microfoons. Kijken eens op Sennheiser.com en naar de e606 en de e614. Deze kun je dan gebruiken als volgt. De e606 heeft een groot membraam goed voor de lage tonen en algehele geluids spectrum. Plaats deze op dicht afstand. En gebruik de e614 voor de hoge tonen, deze zul je op een wat verdere afstand moeten zetten, omdat de ontvangst straal vrij nauw is. 1 probleem wat je wel hebt is dat de e614 phantom power nodig heeft, maar misschien dat je nieuw aangekochte DAT dit ondersteunt anders zijn er battery-pack voor te krijgen.

En probeer ook een dealer te vinden, die even met je mee wil denken. Ik haal kleine / snelle dingen altijd bij een lokale muziek winkel hier in de buurt. Ik ken de man al jaren, en als ik iets wil proberen voor een kunst experiment, mag ik het meestal eerst proberen voor dat ik het koop. Is ook een optie. Leg je probleem voor en misschien wil hij/zij met je meedenken en tijdelijk te leen stellen.

Een freeware programma voor audio import heet AudioIn te vinden via versiontracker.com. En voor audio opnames naar je systeem raad ik M-Audio Pre Mobile aan. Perfecte qualiteit / prijs verhouding.
Ik hoop dat je aan dit alles wat hebt.

suc6
mac

i live in my own world, but it's ok, they know me here (© feelgood & motion 2003)
Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 09:00    reactie #18
geplaatst door: Paulus Morssink
Dank MacMotion - alleen AudioIn is bij Versiontracker.com onbekend.
Kun je me even verder op weg helpen?
Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 09:15    reactie #19
geplaatst door: muntmacman
Weet je zeker dat er geen phantoomvoeding op je portable DAT zit. Je kunt altijd nog een (goedkope) phantoomvoeding in de vorm van een XLR plug kopen. daar gaat een 9V batterij in en je microfoon wordt gevoed.

Ik vind het overigens nogal wat om met een condensator microfoon op stap te gaan en zeker in omstandigheden die je beschrijft. Een condensator microfoon is veel gevoeliger dan een dynamische.

Je moet trouwens zeker kunnen slagen met deze microfoon en je DAT recorder. Experimenteren met afstanden en dergelijke zal nodig zijn, maar he, je hebt een hobby of niet. Om nog even terug te komen op het opnamelevel. Dat moet je inderdaad handmatig instellen en controleren met een peak VU of met je hoofdtelefoon (na opname). Een automatische opnameregeling gaat 'pompen' dwz zachte stukken versterken - de achtergrondruis incluis - en harde stukken afzwakken.

Heb je trouwens al eens aan stereo opnamen gedacht. Dat zou de nodige diepte in je opnamen kunnen brengen. Heb zelf vroeger vaak geexperimenteerd met in-ear recording (twee kleine microfoons in je oor als een soort hoofdtelefoon) ook wel kunsthoofdstereo genoemd.  Dit geeft een enorme diepte. Ook een mooie en relatief onbekende methode is met een Jecklin disk. Dit is een ronde schijf van pakweg 30 cm doorsnede met aan elke zijde een rondomgevoelige microfoon op zo'n 10 cm afstand van het midden van de schijf. De schijf is beplakt met dempend materiaal (ik gebruikte zelf een houten schijf met ondertapijt bekleed). Dit geeft een heel natuurlijk resultaat. Of gaan we nu te ver.....

Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 13:10    reactie #20
geplaatst door: Paulus Morssink
@ muntmacman (wat is de diepere betekenis achter die naam?):
- de DAT moet nog binnenkomen maar de verkopende partij heeft me verzekerd dat er geen phantomen in schuilen;
- mijn electet condensator microfoons hebben penlight batterijen die erg lang meegaan. Zijn die even goed als de Røde NT3 mics (die wel 48V phantoom nodig hebben)?
- de DAT heeft invoerregeling dus die ga ik zeker gebruiken, je hebt gelijk, als je branding opneemt krijg je per definitie volumeverschillen en die moeten niet gecompenseerd worden;
- uiteraard doe ik alles in stereo, heb veel geëxperimenteerd met onderlinge afstand, kreeg wel diepte, vooral aan de rand van het klotsende fjordwater met schuin aanlandige wind, dus faseverschil in de linker- en rechterklots;
- oormicrofoons: klinkt heel spannend maar als je weet wat er per minuut allemaal door mijn hoofd heengaat (plus heb veel last van tinnitus) moet je er niet aan denken dat dat allemaal óók geregistreerd wordt :sigh:
- die schijf, ook een soort kunsthoofd dus, ga ik beslist uitproberen, klinkt zeer aanemelijk.
Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 13:43    reactie #21
geplaatst door: muntmacman
Die diepere betekenis leg ik nog wel eens uit.

Ik heb zelf veel ervaring met het opnemen van geluid bij film/video en daarnaast opnamen in een studio (radiocommercials). Ik gebruikte voor het eerste inderdaad electrect condensator microfoons (Sennheiser K3u met diverse modules - rondom gevoelig, nierkarakteristiek, supernier). Het hangt van de kwaliteit van de microfoon af wat voor resultaat je krijgt. Een beetje voor de hand liggend antwoord misschien. Voor elke toepassing heb je een speciale microfoon. Sommige microfoons zijn redelijk geschikt voor van alles, anderen zijn meer specialistisch. De Røde microfoon die je noemt zou overigens ook op batterijvoeding moeten werken. (onderkant openschroeven en een 9v batterij erin) Ik was even in de war met de NT2 die ik zelf heb gehad. Dat was een grootmembraammicrofoon die minder geschikt is om op locatie mee te nemen. De NT2 is daar beter voor geschikt. Je zegt dat je stereo opneemt. Heb je ook twee NT2's?

Als je een jecklin disc wilt maken (erg leuk) kan ik je wel een PB sturen met wat tips.

Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 13:48    reactie #22
geplaatst door: muntmacman
Wat me ook nog even te binnen schiet. Je hebt toch wel een goede windkap gebruikt? De plopkap die megeleverd wordt is vaak onvoldoend voor buitengebruik. Als je last van windgeruis hebt, dan is zo'n grijze 'worst' liefst nog met een 'bontjas' de beste oplossing. Niet goedkoop trouwens, dus laat ik er maar over ophouden. Ik heb je al op kosten gejaagd.
Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 15:32    reactie #23
geplaatst door: Paulus Morssink
Wind was nauwelijks een probleem, rotsblokken genoeg in de buurt om dat af te schermen.
Ik denk dat ik jouw latste posting NT2 en NT3 door elkaar loopt. Ik heb inderdaad 2 NT3's.
Ik was zo gewend aan Phantom power dat ik niet meer dacht aan de optie van de in te leggen 9V batterij; niet erg snugger, bedankt voor de reminder.
Tips voor de Jecklin disc welkom. Kan PB, maar misschien is er hier bredere interesse?
Opnamen waterval - deel II
27 juli 2004 - 19:10    reactie #24
geplaatst door: bart

Citaat
neoman om 22:27, 26-07-2004
@bart, je opmerkingen zijn zinvol en correct maar als ik moest kiezen voor top kwaliteit opnamen zou ik altijd voor DAT gaan i.p.v MD met lossy ATRAC. Wat verloren gaat komt niet meer terug en bij complexe geluiden zou ik daarom voor de 48 kHz van DAT gaan.

Ik ben bepaald geen voorstander van datareduktie (voor mij geen mp-nogwat), dus ook ik zou voor een niet-lossy medium kiezen, maar de MD op zich is niet de oorzaak van deze slecht gelukte opname. Ik werk bijna dagelijks met buitenopnames die met datareduktie zijn opgenomen, en daar kunnen, naast enorme missers, ook verassend goede resultaten mee gehaald worden. Andere factoren zijn van grotere invloed.

Citaat
Bedankt Belgische Bart voor deze Bijzonder snelle Bijdrage.... inmiddels heb ik in goed vertrouwen de hierboven vermelde portable DAT-recorder al gevonden en aangekocht, en nou vertel je dat het verschil vooral in de microfoons zit....

tja, dat je zo snel tot conclusies komt en diep in de buidel tast kan ik niet helpen...
Natuurlijk is een DAT-recorder beter, maar ik stel dat het niet zozeer aan de spullen ligt,
maar meer hoe problematisch het is sommige geluiden goed te registreren.
Watergeluid is daar een van.
Pasklare antwoorden zijn er dan ook niet; het vergt gewoon expirimenteren met opstellingen en microfoons.
Er zijn vele variabelen die al dan niet tot een geslaagde opname leiden:
- de plaatsing van microfoons; een metertje schuiven met de opstelling kan al veel verschil maken, net als de "kijkrichting" als je richtinggevoelige microfoons gebruikt.
- ook in de buitenlucht zijn er reflecties etc die, ookal neem je die met je oren niet direkt waar,
invloed hebben op het eindresultaat.
(b.v. uitdoving van frequenties a.g.v. faseverschillen die door reflecties geintroduceerd worden)
- de gekozen microfoontechniek; AB stereo/XY stereo/ORTF stereo/Blumleinstereo/Jecklin etc.
(er wordt ook geopperd kunsthoofdstereofonie toe te passen, maar het effekt daarvan werkt alleen goed bij luisteren via een hoofdtelefoon)
- de gekozen microfoon, een type dat wel werkt in situatie A doet het mischien heel slecht in situatie B.

Kortom, los van de spullen is het expirimenteren met bovenstaande methodes/variabelen eerder de sleutel tot een betere opname dan de allerbeste spullen. Ook met de beste spullen zijn slechte opnames te maken...