Omdat ik tijdens mijn cursussen en workshops regelmatig vragen krijg over het fenomeen stof op de sensor, heb ik een soort handleiding gemaakt die ik dan uitreik. Maar misschien zijn er medeforumleden die hier ook iets aan hebben, vandaar dat ik het hier plaats.
Stof op de sensor van de spiegelreflex camera:
Na een aantal opnames achter elkaar gemaakt te hebben van hetzelfde onderwerp zie ik ineens een hinderlijk vlekje op de afbeelding. En ook steeds op dezelfde plaats. Dat betekent dus stof/vuil op de sensor. Het is zeker geen vogel die steeds op dezelfde plaats en tijd langsvliegt! In het analoge tijdperk hadden we overigens ook last van stof, dus eigenlijk niks nieuws onder de zon.
Fotografeer je vaak met veelal gesloten diafragma, f11 f16 of een hoger getal (de lensopening wordt dan kleiner) dan heb je eerder kans dat een stofje zichtbaar wordt in je afbeelding. Gebruik je vaak open diafragmas, f2 f2,8 of f4 (de opening is dan groter) dan zul je er minder last van hebben. Dit houdt verband met de scherptediepte, met f16 heb je een veel grotere scherptediepte dan bij het gebruik van f4.
Stof/vuil op je sensor komt meestal tijdens het wisselen van de objectieven in de camera, wees hier dus voorzichtig mee, probeer de camera aan de band om de nek naar beneden te richten en wissel dan het objectief. Blaas voorzichtig over de achterkant van het objectief voordat je het erop zet, zodat daar al (bijna) geen stof meer opzit. Wissel bij voorkeur geen objectief in winderige omstandigheden, zoek dan eerst een windvrij plekje uit en zorg ervoor dat het wisselmoment zo kort mogelijk is. Zorg er ook voor dat de afsluitdop van de achterkant van je objectief goed schoon is, blaas ook die regelmatig even schoon.
Hoe kun je zelf controleren of er stof op je sensor zit en wat kun je er aan doen om het te verwijderen?
Zet je camera in de A stand, voorkeuze diafragma (Aperture) en stel de kleinst mogelijke opening (diafragma) in, dit is het hoogst mogelijke getal, meestal f22 of f32. Zet de camera op de handmatige scherpstelling, meestal de stand M (Manual).
Zet de stand van scherpstelling op oneindig, meestal een symbool van een op zn zijde gekeerde 8 (acht) ∞ en maak in deze stand een paar opnames van een egale grijze of blauwe lucht in de uiterste zoomstand, niet in groothoekstand (pas op voor langs/overvliegende vogels en vliegtuien).
Laadt de opnames in een beeldbewerkingsprogramma op je computer. Via de stand > Afbeelding > Aanpassingen kies je > Automatische tinten of > Automatisch contrast. De afbeelding zal er behoorlijk donkerder uit gaan zien, maar dan krijg je wel direct de stofdeeltjes zichtbaar op je beeldscherm. Zoom ook flink in op je afbeelding en scroll van links naar rechts en boven naar beneden.
Om de stof/vuil deeltjes te verwijderen gebruik je bij voorkeur een blaasbalg. Die zijn in allerlei vormen en maten te koop in de handel. Vaak zit er een soort kwastje op, gebruik dat absoluut niet om de sensor mee te reinigen. Dat kwastje moet je eraf halen en alleen het blaasgedeelte gebruiken. Een hele handige blaasbalg is de Giottos Super Rocket-Air blower. Ziet eruit als een raket met een lange punt eraan, maar het is een grote blaasbalg waar behoorlijk wat lucht uitgeblazen wordt als je erin knijpt. ( http://www.giottos.com/ )
Haal het objectief van de camera en zet de camera op de M stand en de sluitertijd zetten op Bulb of op de sensor reinigingsstand. Als je in deze stand de ontspanknop indrukt en ingedrukt houdt, wordt de spiegel opgeklapt en is de sensor achterin de camera zichtbaar. Houdt dus de ontspanknop ingedrukt en blaas met de blaasbalg een aantal keren in de geopende camera. Houdt bij voorkeur de camera licht naar beneden gericht, zodat eventueel stof eruit geblazen kan worden. Pas op dat je de sensor niet aanraakt, dit kan ernstige beschadigingen veroorzaken, dus alleen maar blazen. Laat de ontspanknop weer los, de spiegel wordt weer teruggeklapt en de camera is weer klaar voor gebruik. Zet zo snel mogelijk het objectief weer op de camera nadat je ook hiervan de achterkant hebt schoongeblazen met de blaasbalg.
Er zijn ook bussen met gecomprimeerde lucht te koop, maar dat raad ik ten zeerste af. Er kan een schadelijke drijfvloeistof in de bus zitten die je daarmee op de sensor blaast of de bus heeft enige tijd in de kast gestaan en er zit inmiddels condens in. Dat blaas je er als eerste uit en ook dat komt als een laagje over je sensor. Niet gebruiken dus, de blaasbalg is een veilig en probaat middel.
Als je klaar bent met het reinigen van de sensor van je camera maak je weer een aantal opnames in de stand A en diafragma op stand f22 of f32. Die zet je vervolgens weer op de computer en in je beeldbewerkings programma controleer je op bovenomschreven manier of het stof helemaal verwijderd is.
Soms zul je de handelingen een paar keer moeten herhalen om alle stof van de sensor te verwijderen.
Krijg je stof/vuil niet verwijderd dan zul je naar een reinigingsexpert moeten om je camera op professionele manier te laten reinigen. In de meeste gevallen zal je dat een klein bedrag kosten. Maar er zijn in diverse fotowinkels en opleidingsinstituten vaak sensor reinigingsdagen, waar de importeur een dag aanwezig is om stof te verwijderen. Via de sites van de importeurs of opleidingsinstituten worden die dagen vaak aangekondigd en is het vaak gratis.
Gast
