Stephen Miller en Russel Vought zijn twee van de bedenkers en schrijvers van Project 2025 en Trump is de uitvoerder in chief heeft hij nú toegegeven.
In zijn toespraak op de begrafenis van Charlie Kirk heeft Miller geput uit een toespraak van Joseph Goebbels uit 1935 geloof ik.
Trump doet zelf ook regelmatig uitspraken die terug te voeren zijn op de nazi’s.
De huidige shutdown van de Amerikaanse overheid is bedoeld om de agenda van Russel Vought uit te voeren. We gaan zien wat die agenda is.
100% eens (met je hele post) ... Overigens, hebben we in Europa een voorbeeld hoe dat kan verlopen: onder andere Polen, Slowakije en Hongarije.
Om het voorbeeld van Polen te nemen: wat daar sinds 2015 is gebeurd onder de regeringspartij PiS (Prawo i Sprawiedliwość – Recht en Rechtvaardigheid), laat goed zien hoe democratische instituties stap voor stap kunnen worden uitgehold zonder dat er sprake is van een formele staatsgreep.
Poolse blauwdruk voor democratische erosiePiS kwam in 2015 aan de macht met een absolute meerderheid in het parlement, iets wat in Polen zelden voorkomt. Dat gaf hen de mogelijkheid wetten door te voeren zonder coalitiepartners of compromissen. Vrij snel begonnen zij de machtsbalans tussen regering, parlement en rechterlijke macht te veranderen.
Grondwettelijke en juridische hervormingenEen van de eerste stappen was het marginaliseren van het Grondwettelijk Hof. Rechters die door de vorige regering waren benoemd werden niet erkend en nieuwe, PiS-getrouwe rechters werden benoemd. Tegelijk werden regels aangepast zodat de uitvoerende macht meer invloed kreeg op benoemingen en uitspraken. Later volgden ook hervormingen van het Hooggerechtshof en van de raad die over rechters gaat, waarbij onafhankelijke rechters werden vervangen of onder politieke controle kwamen te staan.
Overname van de publieke mediaKort na de verkiezing werd het bestuur van de publieke omroep vervangen. Onafhankelijke journalisten verdwenen of werden vervangen door partijgetrouwen en kritische programma’s werden geschrapt. TVP ontwikkelde zich in korte tijd tot een zender waarin oppositiepartijen structureel negatief en de regering systematisch positief werden neergezet.
Nationalisme en religie als bindmiddelPiS legde sterk de nadruk op patriottisme en op de katholieke identiteit van Polen. Religie kreeg een prominentere plek in het onderwijs; “Poolse waarden” en nationale geschiedenis werden op meerdere plekken opnieuw ingekleurd en verplicht in het curriculum geplaatst. Tegelijk werden thema’s als LHBTI-rechten en feminisme vaak geframed als een buitenlandse bedreiging. Ook tentoonstellingen en erfgoedpresentaties werden op bepaalde locaties aangepast. Elke vorm van binnenlands commentaar op deze veranderingen werd soms afgedaan als anti-patriottisch of anti-Pools.
Hervorming van scholen en ambtenarijHet onderwijssysteem werd aangepast: er kwam minder focus op kritische vakken en meer nadruk op nationale trots. In de ambtenarij vond op grote schaal vervanging plaats van medewerkers door partijloyalisten. Er ontstond een brede politieke zuivering van hogere bestuurslagen. Op sommige plaatsen werden vakken als godsdienst intensiever ingevoerd, met meerdere lesuren per week.
Economische druk op oppositiegebiedenSteden en regio’s die op de oppositie stemden kregen minder subsidies of werden achtergesteld bij infrastructuurprojecten. Op die manier werd economische druk ingezet om politieke steun af te dwingen. Sommige noordelijke steden en andere historisch meer liberale gemeenten zagen projecten stoppen of jaren vertragen. Tegelijk werden regio’s die PiS steunden bevoordeeld met extra investeringen.
Stapsgewijze normaliseringBelangrijk is dat dit niet in één keer gebeurde, maar in een reeks stapjes die telkens werden gepresenteerd als “hervormingen”, “depolitisering” of “herstel van nationale waarden”. Veel maatregelen leken technisch of bureaucratisch, maar cumulatief zorgden ze voor een fundamentele verschuiving van macht naar één partij.
De rol van de KerkDe Rooms-katholieke Kerk kreeg onder PiS een sterk versterkte politieke en economische positie. De Kerk werd voorgesteld als hoeder van Poolse waarden, cultureel erfgoed en christelijke traditie. Dit ging gepaard met substantiële financiële en materiële voordelen. Uit onderzoeken van toezichthouders blijkt dat er tussen 2021 en 2023 grote bedragen via staatsinstellingen naar religieuze organisaties zijn gegaan, met het grootste deel richting de katholieke Kerk. Ook zijn gemeenten op meerdere plaatsen grond en vastgoed aan kerkelijke instellingen verkocht of toegewezen tegen sterk gereduceerde tarieven, en bestaan er voorbeelden van constructies waarbij kerkelijke instellingen eigenaar werden van belangrijke panden in steden. Daarnaast kregen de publieke omroepen langdurige en substantiële staatssteun, waardoor mediaprojecten en bestuurlijke invloed van de staat op publieke zenders fors konden toenemen. Deze financiële stromen en vastgoedmutaties hebben bijgedragen aan de versterking van de invloed van de Kerk in zowel het openbare domein als in de economie. Een recent onderzoek concludeerde dat tussen 2021 en 2023 ongeveer €4 miljard door staatslichamen naar kerkelijke organisaties is gegaan.
In ruil daarvoor werd in de Kerk door kerkelijken een stemadvies gegeven, dat als goed Christen men eigenlijk niet anders kan stemmen dan op de PiS partij.
Het gevolgPolen bleef formeel een democratie met verkiezingen en een rechtsstaat, maar in de praktijk concentreerde de macht zich bij één partij. Persvrijheid werd ingeperkt, de rechterlijke macht werd gekaapt en de oppositie werd verzwakt. Dit proces voltrok zich zonder tanks op straat, maar via wetten, benoemingen en culturele campagnes, en daarom is het herkenbaar en zorgwekkend voor andere landen.
Zelfs na recente verkiezingen is de schade niet zomaar hersteld. Institutionele erosie laat diepe sporen na; veel veranderingen zijn verankerd in wetgeving en in benoemingen. Het herstel vraagt langdurig werk en politieke inzet, en het is onzeker of alles volledig teruggedraaid kan worden. Voor de doorsnee Pool, zeg maar Kowalski, heeft dit vaak geen direct positief resultaat gebracht.
Kort gezegd: zodra klassieke groepen, zoals boeren, ouderen en inwoners van achtergestelde regio’s, het gevoel krijgen dat hun belangen beter worden behartigd door populistische of autoritaire partijen, kan dat leiden tot hernieuwde steun voor partijen die sterk ingrijpen. Dat maakt het politieke speelveld kwetsbaar.
Dot was dan ook goed te zien bij de presidents-verkiezingen (Polen heeft zowel een Premier als President, onafhankelijk van elkaar door het volk gekozen) de conservatief rechtse Nawrocki won.
De verwachting is dat bij een volgende verkiezing zich wederom conservatief Polen gaat manivesteren. Bepaalde elementen rijmen zeer goed met de situatie in Amerika. Natuurlijk is het geen 1:1 vertaling of kopie, maar de afbraak van de rechtsstaat is duidelijk iets wat al eerder in het voorbeeld van Polen gebeurde, alsook in Hongarije en Slowakije, en nu dus in Amerika.
Amerika in vergelijkbaar vaarwaterBepaalde elementen rijmen sterk met de situatie in de VS onder Trump en Project 2025:
- De afbraak van checks and balances.
- Politieke zuivering in bureaucratie.
- Nationalistisch en religieus geladen retoriek.
- Vermenging van politieke macht en ideologische indoctrinatie.
Zoals in Polen kan dit leiden tot versnelde escalaties met geopolitieke gevolgen: zeker in een gespannen internationale context (Iran, Gaza, BRICS, VN). De economische bubble van het land Amerika (anders dan het prive vermogen van rijke Amerikanen), is niet gestoeld op enige grondslag. De dollar gaat "matig" op z'n best, de staatsschuld staat op springen en de economie wordt klaargestoomd om zowel in een "autarke modus", als ook "oorlogseconomie" komende jaren verder te kunnen.
Ik vermoed dat we komende periode, na een periode van enige stilte, in versneld vaarwater gaan komen van allerlei escalaties. Met meer en meer voelbare gevolgen in Europa.
Ik zeg het maar zo: Iran is geen Vietnam, noch Iraq of Afganistan. En hoewel veel mensen de zittende leiders moe zijn in Iran, wil dat niet zeggen dat enig vorm van geweld of militaire acties tegen Iran onbeantwoord zullen blijven of zelfs niet verder kunnen escaleren.
Tijd zal het (ons) leren.
Gast
