In de serie van speeches en keynotes die op Ted.com verschijnen trok deze van de Poolse designer Jacek Utko mijn aandacht. In tijden waarin veel kranten last hebben van teruglopende verkopen wordt vaak op het design bespaart, terwijl dat juist iets is waar print het kan winnen van het internet. Met het nieuws zelf wordt het natuurlijk steeds moeilijker, want daarin loopt een krant per definitie altijd achter.

Maar de cijfers van Jacek Utko liegen er niet om, waar de kranten die hij een redesign heeft gegeven op zijn best door kwakkelden en op zijn slechts steeds meer abonnementen zagen verdwijnen wist hij met zijn aanpak, die in Nederland nog lang niet overal doorgedrongen lijkt, spectaculaire groeicijfers te bewerkstelligen.

Zijn verhaal is hier te bekijken en te beluisteren.

Bron: Daring Fireball

Goeie vormgever, niets op af te dingen. Ben wel benieuwd hoe die (oostblok?) kranten er eerst uitzagen. Ik vermoed dat die qua vormgeving het Nederlandse niveau niet haalden.

Hij maakt wel een bepaald type dagblad. Een beetje magazine. Een beetje NRC Next. Dat groeide ook spectaculair - er was duidelijk een markt voor - maar blijft nu steken op 85.000 stuks.

Overigens is het een misvatting dat kranten per definitie niet het eerste zijn met nieuws. Kranten zorgen dat er nieuws wordt gemaakt, daar werken de journalisten. De dagbladen brengen 's ochtends de eigen primeurs in de krant en op de eigen website. Vervolgens pikt het ANP het op en wordt het algemeen nieuws en verschijnt het overal op internet. Natuurlijk als er een Boeing uit de lucht valt, loopt de papieren krant niet voorop, de internetsites van die kranten wel.

Dit is zoooo waar. Als design-gek kan ik het niet aanzien dat ze "in het kader van bezuinigingen" zelf gaan zitten prutsen. Geef het op zo'n moment JUIST aan een pro.

Een één op één vergelijk gaat natuurlijk niet helemaal op. Maar het is wel erg opmerkelijk om te zien hoe Nederland op veel gebieden (telecommunicatie, design, algemene middelen) niet meer de boventoon voert. Ik zeg dit omdat ik redelijk wat afreis en (naar mijn idee) goed aanvoel wat er speelt in mijn vaderland Nederland en in mijn geboorteland Polen. Ik spreek Nederlands, Pools, versta Tsjechisch en ben een volslagen freak als het gaat om nieuws. Waar mogelijk volg ik het nieuws ongeveer elk (vrij) moment van de dag en het liefst ook nog eens de verschillende nieuwsbronnen uit de verschillende landen.

Het is onzin om te stellen dat het kommer en kwel is met de Nederlandse dagbladen. De Volkskrant, Trouw, NRC en in mindere mate zelfs de Telegraaf zijn onder handen genomen. Men staat dus niet stil. Als ik echter de Poolse krant 'Wyborcza' neem, dan valt het mij op dat zij al sinds het redesign in 1995 een prima format hebben dat - zover ik heb kunnen waarnemen - erg succesvol is. Ook de internet-pagina's zijn al jaren erg goed.

Het URL van de krant: www.gazeta.pl

Een tijdlijn waar je het verloop kunt zien van de voorpagina:



Een meer lokale krant is de krant "het leven van Warschau" (Zycie Warszawy), een uitgave voor de hoofdstad (Warschau) en vergelijkbaar met het Parool.

http://www.zw.com.pl

Enkele andere kranten:

http://www.dziennik.pl/

http://www.rp.pl/

http://www.denik.cz/ (Tsjechië)

http://www.lidovky.cz/ (Tsjechië)

http://www.kp.ru/ (Rusland - Komsomoljskaja Pravda)

http://www.mospravda.ru/ (Rusland - Moskou Pravda)

http://www.gzt.ru/ (Gazeta - Rusland)

Ter aanvulling van VONNE: Voor de val van de muur in 1989 moest men zich behelpen met - verhoudingsgewijs - verouderde technieken en het design was in vergelijking met Nederland niet 'vlot te noemen'. Direct na de val was men in verschillende landen op zoek naar een identiteit, zo ook de nationale televisie en dagbladen. Sommigen waren radicaal en experimenteerden soms tot het ridicule, weer anderen waren conservatief en konden maar met moeite afscheid nemen van het oude ('roestige') format.

De echte omslag kwam aan het einde van de de eerste helft van de negentiger jaren (1994-1995). Een mooi - maar zeker niet uniek - voorbeeld is Gazeta Wyborcza in Polen.

Men moet niet vergeten dat het bruto nationaal product van Polen in 1990 nog niet eens één tiende was van Nederland. In 1998 was het BNP van Nederland ruim 390 miljard en van Polen 157 miljard. In 2008 was dat van Nederland ongeveer 800 miljard en dat van Polen om en nabij de 450 miljard. Met een pare uitzonderingen groeit de Oost Europese economie veel harder dan de West Europese economie. Op dit moment maakt het dan ook mogelijk dat mensen, ondernemingen en overheden investeren in design, techniek en andersoortige.

Maar ook in de Oostblok is het voortbestaan van 'de krant' als medium onzeker. Zeker in Oost Europa is het gebruik van digitale middelen ongekend gegroeid en is de TV, het internet, de mobiele telefoon zeer populair. Het is volgens mij een universeel verschijnsel dat mensen steeds meer de TV en het internet aanwenden voor het nieuws. Wat niet weg neemt: een mooi ogende krant lees ik met veel meel plezier dan een 'dood vod' dat vertaald naar computertermen aandoet als een WP4-document of zelfs plain ASCII ...

Groet,


Doctor