author=MacMiep link=topic=71405.msg588907#msg588907 date=1618515425]
Je kunt hier horen of iemand uit Sodom (Winschoten), Stad (Groningen) of uit Pekel (Pekela) komt.
Op t Hoogelaand zeggen ze bijvoorbeeld "wiend" en Westerwolders "wind".
Net als "brood" of "stoete". Daar heeft Ede Staal nog een leuk liedje over geschreven:
Gronings gebruikt "oa" maar Drenties "ao". Twents, Achterhoeks, Stellingwerfs... allemaal Nedersaksisch. Platt Duuts ook.
Dat bedoel ik met isophonen, isoglossen en zo meer...
Wonderlijk toch hoe die gradueel verschuiven op zéér korte afstand! Buitenlanders begrijpen maar niet hoe dat kan.
Oude Antwerpenaars kunnen zelfs het verschil horen tussen het dialect van Antwerpen Noord ( Den Dam), en Antwerpen Zuid (Hoboken)- nog géén 10 Km verschil. Ongelooflijk!
Fries kunnen wij dus niet verstaan, dat is totaal anders.
Wiedes, Fries heeft niks met Nederlands te maken, zit in de subfamilie van Deens en Engels.
Alle Nederlands ( Vlaams ook dus) is echter een variant van PlattDeutsch, maar dan zonder de laatste HoogDuitse klankverschuiving.
Taalsociologisch interessant aan het onderscheid tussen StadsFries en PlattelandsFries is de invloed van onderwijs en overheid.
Een imperialistische ( kijk naar het destijdse Nederland, Frankrijk, Groot Brittanië etc..., maar ook de Maghreb staten) overheid neemt het recht op onderwijs in eigen taal af, waardoor er in feite een mengtaal ontstaat met onzettend veel leenwoorden.
StadsFries is daarvan een uitstekend voorbeeld: véél meer leenwoorden uit het Nederlands dan PlattelandsFries, daaraan gekoppeld een betere sociale status, en meer macht voor wie dat sprak.
Buitenlandse voorbeelden daarvan zijn ook legio: Bretoens in Frankrijk, Welsh/ Gaelic in Wales, Scotland en Ireland, Berbers in de Maghreb staten. And some.
In Slovenië bv. is Napoleon Bonaparte nog steeds een held omdat hij voor het eerst daar lager onderwijs in het Sloveens toeliet. ± 75 jaar voordat die taal officiëel werd erkend.
Sluwe vos, die Napoleon!
Overal werd onderwijs in eigen taal verboden, onstond er dus een mengtaal die je dus een hogere status gaf wanneer je die beheerste.
In Vlaanderen verliep tot 1937 hoger onderwijs volledig in het Frans, ongelooflijk toch?
De Gentse Universiteit heeft dan als 1ste hoger onderwijs in het Nederlands aangeboden.
De Leuvense Katholieke Universiteit ( KUL) is in 1968 na enorme studentenrellen moeten splitsen- een ware vechtscheiding precies om die talenkwestie.
Taal is een machtig wapen, nog steeds!
En dan even met muziek:
Daar heeft Ede Staal nog een leuk liedje over geschreven:
(deze helaas veel te vroeg overleden singer songwriter heeft alleen al in de provincie Groningen in verhouding 3x platina verkocht - toen ze nog 100k waren). Schitterende liedjes. Geen crematie die ik heb meegemaakt zonder Ede's 'Credo Mien Bestoan'... en vaak 'Mien Toentje'. Hij vond het zelf niks wat ie deed, deze leraar Engels, maar hij heeft de harten en zielen van alle Groningers voor eeuwig gestolen.)
Niet geheel mijn ding, maar prachtig!
Ik pareer hier met "
Het Zesde Metaal", een Westvlaamse band met lyrics die mij ook vaak Chinees lijken
Enne, weet je wat? "stutten" betekent "boterhammen" in het Westvlaams.
De rest van Vlaanderen heeft daar nog nooit van gehoord.
Groot was mijn verwondering dat een "broodje" in het Grunnigs ook "stoeten" kan heten.
Van noord tot zuid, daar is je taalbasis!
Prachtig toch?
Gast
