Dank voor de reacties ... In het kader van het vorige stuk ... een deel twee van het, per ommegaande uitgeroepen, drieluik. Een volgende keer, lieve kijkbuiskinderen, ga ik in op Apple's positie in de politieke context en die van High Tech in het algemeen in Amerika
...
Echo’s van het Verleden in de Politiek van Vandaag: Een Waarschuwing voor de Toekomst
Een Glijdende Schaal van HerhalingTerwijl ik de tijd nam om de ontwikkelingen te overdenken en reacties op sociale media en ook hier op MacFreak doorlas, werd me duidelijk dat de politieke en maatschappelijke omstandigheden van de jaren 1920 en 1930 verrassende parallellen vertonen met onze huidige tijd. Nee, het is geen kopie en ook geen herhaling, maar het is een echo: andere spelers, een nieuwe context, andere daders en slachtoffers. Maar de rijm, dat lijkt haast onmiskenbaar.
Politieke Verlamming en Schuldvragen: De Jaren 1920 en 1930[/b]
De jaren 1920 in Europa stonden in het teken van een politieke verlamming. Politici waren vaak onvoldoende toegerust om de neergaande spiraal van economische en maatschappelijke chaos het hoofd te bieden. Schuldvragen en het aanhouden van sentimenten over oorzaken en oplossingen leidden uiteindelijk tot niets. Erger nog, er werden beslissingen genomen die uiteindelijk een somber voorspel bleken op een veel donkerder symfonie.
Parallellen van Polarisatie en 'Wij versus Zij'Deze wederkerigheid in patronen is moeilijk te negeren. Een glijdende schaal in normen en omgangsvormen, zowel in de dagelijkse praktijk als in de politiek, sijpelt door. Etnische en politieke minderheden, die voorheen hun plek in de samenleving hadden verworven, werden plotseling gezien als vreemden en doelwit van schuld. Neem bijvoorbeeld de Joodse gemeenschap: in Polen woonden ruim 3 miljoen Joden, in Duitsland waren dat er bijna 600.000. Maar toen eenmaal de schuld op hen werd afgeschoven, ontstond een diepgeworteld “wij versus zij”-gevoel.
Wat begon als patriottisme ging al snel over in nationalisme, en het vervelende van die glijdende schaal is dat de stap van nationalisme naar fascisme een stuk kleiner is dan velen denken. Dit proces was zichtbaar in de details: in de manier van nieuws brengen, de retoriek, de boeken en muziek. Het “wij-gevoel” werd ongekend krachtig aangezet, en al snel ging het gesprek over “het herstellen van de Duitse grootheid.” Vooral in de context van het verdrag van Versailles, dat door de Duitsers als een vernederende last werd beschouwd, kreeg deze retoriek een bijval die begrijpelijk leek. In 1918 kostte een brood 68 pfennig; in 1923, tijdens de hyperinflatie, liep dat op tot 200 miljard mark voor hetzelfde brood. De economische en nationale trots waren gekrenkt – een gevaarlijke combinatie.
MAGA en de Erfenis van ReaganRonald Reagan putte later uit politieke retoriek met een zekere “maak het weer groot”-gedachte. Die had niets van doen met de Nazi-referenties van zestig jaar daarvoor, maar toen Donald Trump Reagan’s slogan nieuw leven inblies als “Make America Great Again” – MAGA – kreeg het begrip een eigen plaats in het politieke landschap.
Ondanks de verschillen met het nationaalsocialistische gedachtegoed heeft de MAGA-beweging bij sommige waarnemers toch alarmbellen doen rinkelen. Waarom? Omdat wat begint met economische retoriek op den duur een zwaardere lading kan krijgen. Het gaat niet langer alleen om economie; het rechtssysteem komt onder druk te staan, denk aan de bestorming van het Capitool, de ontslagen van rechters in Polen, de afnemende rechtszekerheid in de Verenigde Staten, en de afbraak van juridische controlemiddelen ten opzichte van de uitvoerende macht.
Verzwakking van het Rechtsysteem: Een Stap in de Glijdende SchaalWat gebeurde er onder de Poolse PiS-partij? Het rechtssysteem werd vleugellam gemaakt. En wat deed de NSDAP in de jaren 1930? De nazi’s zuiverden het Duitse rechtssysteem grondig. Onder de “Wet voor het Herstel van het Ambtenarenapparaat” uit 1933 werden rechters en ambtenaren die niet “betrouwbaar” werden bevonden ontslagen. Rechters moesten lid worden van de NSDAP om hun loyaliteit te bewijzen, en met de invoering van de “Machtigingswet” kreeg Hitler vrijwel absolute macht.
Project 2025: Een Risico op Machtsconcentratie?In de VS is Project 2025, opgezet door de conservatieve Heritage Foundation, een project dat streeft naar een drastische centralisatie van de macht. Door onafhankelijkheid van federale agentschappen in te perken en deze onder directe controle van de president te brengen, kan de uitvoerende macht groeien ten koste van de wetgevende en rechterlijke macht. Minder onafhankelijke rechtspraak kan leiden tot besluitvorming zonder echte oppositie, een kenmerk van autoritaire systemen waar instituties feitelijk hun onafhankelijkheid verliezen en instrumenten worden van de uitvoerende macht.
Hoewel Project 2025 op zichzelf geen directe route naar een neofascistische koers betekent, roept het wel vragen op over de concentratie van macht. Zolang instellingen sterk en weerbaar blijven, is er bescherming tegen machtsmisbruik, maar wanneer die structuur begint af te brokkelen, zijn de eerste stappen naar autoritarisme gezet.
De kritiek op Project 2025 is dat deze zich niet richt op enkel de economie, maar dus ook op het politieke en rechtssysteem. Dat is een wezenlijke verschuiving sinds Trump zijn eerste termijn.
De Echo van 'Gleichschaltung': Een Gevaarlijke VoorbodeHet is een opmaat – kleine stappen, soms groot en soms klein, maar de richting is zichtbaar. Misschien niet voor iedereen, maar voor wie alert is, klinkt het als de eerste strofen van een gedicht uit het verleden.
Het enge begrip hierbij is “Gleichschaltung” – het gelijk schakelen van nationale instituties, en het isoleren van tegenstanders. Net als destijds de “Asmogendheden” Spanje en Italië, zien we nu landen als Hongarije en Polen die belangrijke rollen spelen in deze richting. Het zijn stappen, niet altijd duidelijk te herkennen, maar met de jaren lijken ze toch een akelig rijm op vroeger te vormen.
Wie zijn de Drijvende Krachten?Er is echter een denkfout die we niet over het hoofd moeten zien. Hoewel Trump misschien het gezicht is van deze beweging, lijkt hij niet de belangrijkste kracht hierachter. Mogelijk ligt de werkelijke katalysator in figuren als Elon Musk, wiens groeiende invloed en mogelijke ambities voor een politieke carrière onmiskenbaar zijn. Zoals in Duitsland destijds de industriëlen die zich achter de nazi’s schaarden om hun belangen veilig te stellen – denk aan Topf & Söhne, Volkswagen en BMW – lijken sommige grote namen zich nu te schikken naar een politieke koers om hun positie te versterken.
Een Moment van ReflectieUiteindelijk, lieve kijkbuiskinderen, blijft het de vraag: hoe ver willen we deze parallellen trekken? Soms, om alert te blijven, is het nodig verder te kijken dan ons lief is. Het is maar net hoever je het wil zoeken, maar omgekeerd kun je natuurlijk ook stellen: hoe kortzichtig wil je zijn ... Voor nu: een glas wijn, misschien een goede whiskey, en een moment van bezinning.
Een volgende keer gaan we het over Apple en High tech hebben binnen de (geo) politieke context ... Maar daarvoor heb ik iets meer tijd nodig ... Het schijnt dat er ook nog een leven naar het forum bestaat, alhoewel 🤣
Doctor 🍎
__
Voor de geïnteresseerden, hier kun je de volledige text van Project 2025 vinden, om je eigen, onderbouwde, mening te kunnen vormen. Wel 922 even doorlezen.
https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdfEvanals de Holocaust encyclopedie
https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/law-and-justice-in-the-third-reichPakkende verhalen:
https://www.uclalawreview.org/judges-lawyers-legal-theorists-and-the-law-in-nazi-germany/Lawyers and Bar Associations Play a Vital Role in Preserving
the Rule of Law: A Study of How Hitler Perverted Germany’s
Judicial System Highlights the Importance of Lawyers
https://www.uclalawreview.org/judges-lawyers-legal-theorists-and-the-law-in-nazi-germany/En op verzoek kan een hele lading met duizenden bladzijden aan gewichtige, luchtige, maar ook foute literatuur en artikellen worden gedeeld die de grondslag vormen van bovenstaande stukjes ...