En volgens Perplexity:
Surveillancekapitalisme is een term die verwijst naar een nieuwe vorm van kapitalisme waarin bedrijven
op grote schaal persoonlijke gegevens van mensen verzamelen, analyseren en verhandelen om gedrag te voorspellen en te beïnvloeden. Deze economische logica werd vooral uitgewerkt door Harvard-professor Shoshana Zuboff, die het fenomeen beschrijft als een "radicaal nieuwe marktvorm" waarin menselijke ervaringen worden omgezet in data en vervolgens als grondstof dienen voor commerciële doeleinden[1][5][6].
De kern van surveillancekapitalisme bestaat uit de volgende elementen:
- Eenzijdige toe-eigening van privégegevens: Bedrijven nemen zonder expliciete toestemming persoonlijke gegevens van gebruikers in bezit, vaak via digitale diensten en apparaten[3][6].
- Gedragsdata als handelswaar: Deze gegevens worden geanalyseerd om patronen in gedrag te ontdekken. De uitkomsten – gedragsvoorspellingen – worden verkocht aan adverteerders, verzekeraars, politieke partijen en andere partijen die geïnteresseerd zijn in het voorspellen of sturen van menselijk gedrag[3][5][7].
- Nieuwe markten: Er ontstaat een markt voor zogenaamde "prediction products" of "behavioral futures", waarin bedrijven handelen in voorspellingen van menselijk gedrag[1][5].
- Beïnvloeding en manipulatie: Het uiteindelijke doel is niet alleen voorspellen, maar ook het aanpassen van gedrag, bijvoorbeeld door gepersonaliseerde advertenties of subtiele sturing van keuzes en voorkeuren[2][5].
Volgens Zuboff vormt surveillancekapitalisme een fundamentele breuk met het klassieke kapitalisme. Waar het industriële kapitalisme natuurlijke hulpbronnen exploiteerde, exploiteert surveillancekapitalisme
de menselijke natuur zelf: onze gedachten, gevoelens en gedragingen worden tot economische grondstof gemaakt[1][6][8]. Techbedrijven als Google en Facebook zijn hierin pioniers en hebben deze logica tot hun kern verdienmodel gemaakt[1][5][8].
Belangrijke gevolgen van surveillancekapitalisme zijn onder andere:- Aantasting van privacy: Mensen verliezen het recht op een onbespied leven, omdat hun data voortdurend wordt verzameld en geanalyseerd[8].
- Ondergraving van autonomie: Door het manipuleren van voorkeuren en gedrag wordt de soevereiniteit van de consument aangetast, wat de basisprincipes van de vrije markt ondermijnt[2].
- Concentratie van macht: Bedrijven die deze data controleren, krijgen ongekende invloed over individuen en samenlevingen[4][7].
Samengevat: Surveillancekapitalisme is het economisch systeem waarin persoonlijke data van mensen zonder hun volledige bewustzijn of toestemming wordt gebruikt als grondstof voor winst, met als doel het voorspellen en beïnvloeden van gedrag op grote schaal[1][5][6].
Resources:[1]
https://en.wikipedia.org/wiki/Surveillance_capitalism[2]
https://www.mr-online.nl/welkom-in-het-tijdperk-van-het-surveillance-kapitalisme/[3]
https://www.wetenschappelijkbureaugroenlinks.nl/tijdschrift/winter-2019/surveillancekapitalisme-geniepige-handel-gedragsvoorspellingen[4]
https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2024/07/23/surveillance-kapitalisme-de-mutatie-van-het-kapitalisme-in-het-digitale-tijdperk/[5]
https://www.techtarget.com/whatis/definition/surveillance-capitalism[6]
https://haroonsheikh.nl/overige-artikelen/brainwash-gesprek-met-shoshana-zuboff-over-het-surveillance-kapitalisme/[7]
https://www.tijdschriftkarakter.be/surveillance-en-kapitalisme/[8]
https://www.onderwijsfilosofie.nl/the-age-of-surveillance-capitalism/[9]
https://www.dfbonline.nl/begrip/23426/surveillancekapitalisme
Gast
