De oorzaak blijkt wel degelijk een "feature" in het OS die ik niet kende en waarvan de instellingen redelijk diep begraven liggen in het systeem, dus inderdaad:
Systeeminstellingen > Beveiliging en privacy > Privacy > "geavanceerd" > "Log uit na inactieve periode van XX minuten"
Dit stond ingesteld op 60 minuten. Heb de optie uitgeschakeld.
Dit heb ik zelf nooit zo ingesteld, en het is duidelijk niet actief op mijn andere Mac-computers.
Ik zag het ook niet eerder omdat enkele opties grijs en onklikbaar bleven zolang het "hangslot" vergrendeld was.
Overigens blijkt de definitie van "inactief" te slaan op het gebruik van toetsenbord of muis; lange berekeningen van iMovie of indexering van PDF bestanden door Acrobat worden niet als een "activiteit" beschouwd, waardoor ik om de haverklap dergelijke taken moest heropstarten.
(Bewerkt door Johan Morris om 13:34, 3-06-2015)